50 jaar Kwaku: van voetbaltoernooi tot internationaal bezocht festival

Het Kwaku Summer Festival viert dit jaar hun 50-jarig jubileum. Wat in 1975 begon als een bescheiden voetbaltoernooi voor de Surinaamse gemeenschap in de Bijlmer, is uitgegroeid tot een levendig multicultureel festival vol muziek, cultuur en eten. "Kwaku is niet meer weg te denken uit de Amsterdamse zomer." Van Kwakoe tot Kwaku "Om te begrijpen hoe Kwaku is ontstaan, moet je de geschiedenis van de Bijlmer begrijpen", zegt Guilly Koster, die er vanaf het eerste uur bij was. In de jaren 70 verhuisden veel Surinamers naar Zuidoost, kort na de onafhankelijkheid van Suriname. In de zomer trokken witte kinderen de stad uit, maar voor Surinaamse kinderen was er weinig te doen. “Die bleven achter”, vertelt Koster. Zo ontstond het idee om een voetbaltoernooi te organiseren. De eerste editie van het toenmalige Kwakoe vond plaats bij de Amsterdamse Poort. Tijdens de oefenwedstrijden voor het voetbaltoernooi waren de doelpalen hoopjes kleding. De sfeer was vrolijk en gemoedelijk. Terwijl de wedstrijden werden gespeeld begonnen buurtbewoners op eigen initiatief bami, sinaasappels en limonade te verkopen, niet zelden vanuit de kofferbak. "Het was de eerste plek waar de Surinaamse gemeenschap georganiseerd samenkwam", zegt Koster. In de jaren daarna werd het evenement elk jaar groter en groter. Nu is Kwaku uitgegroeid tot een populair, internationaal bezocht festival. Het duurt vier weekenden lang en trekt jaarlijks ongeveer 150.000 bezoekers. Verschillende artiesten zoals Earth, Wind & Fire, Frenna en Trafassi traden hier de afgelopen jaren op. De laatste 11 jaar staat Ivette Forster aan het roer. "Wat uniek is aan Kwaku is dat het van een buurtfeest is uitgegroeid tot een nationale happening. Mensen plande vakantie om Kwaku heen, omdat het zo populair is." Vleesworst, bier en dansen  In de beginjaren werd naast het voetbaltoernooi ook wat eten en drinken verkocht, inmiddels is het een van de redenen waarom mensen naar Kwaku komen. Er is van alles te koop, maar veel mensen noemen vleesworst als iets wat je niet kan overslaan: "Een Kwaku zonder vleesworst is geen Kwaku voor mij. Zeker met een biertje erbij maakt dat mijn dag." In La Spang, gerund door 'Roba' (echte naam: Eric Kajieffa), wordt er vooral veel gedanst. Roba is er ook al vijftig jaar bij en begon als voetballer in een van de teams. Inmiddels is hij dus ook ondernemer moet hij er niet aan denken om een jaar over te slaan: "Ik ben verslaafd aan Kwaku en ga nooit op vakantie in deze tijd. Alle toernooien en directeuren heb ik meegemaakt. Het is voor mij een stukje ontspanning, vrienden die je door het jaar heen niet hebt gezien kom je tegen."  “Een graadmeter voor de integratie” Volgens Nouhkey Forster, programmeur van het jongerenpodium, is Kwaku veel meer dan een feest. "Er komen zoveel verschillende culturen bij elkaar. Het laat zien hoe rijk en veelzijdig Amsterdam is." Daarnaast is Kwaku volgens hem een plek voor cultuuroverdracht en kennisbehoud. Zo worden er lezingen gehouden en wordt er met jongeren gepraat over hoe het gaat met de Surinaamse gemeenschap in Nederland. “De Surinaamse cultuur wordt wat meer Westers, maar zo proberen we jongeren te leren over hun eigen cultuur”, legt Noukhey Forster uit.  Volgens Guilly Koster is Kwaku ook een graadmeter voor de integratie in de samenleving: "Kwaku laat zien hoe het gaat in de maatschappij. Als het op Kwaku goed gaat, gaat het goed in de samenleving." Daarnaast is het volgens hem een plek waar mensen jaarlijks hun vrienden ontmoeten. "Het voelt voor mij elk jaar als thuiskomen." Tegenslagen en overname Het festival kende ook moeilijke tijden. Tussen 2008 en 2012 kampte het festival met financiële problemen en geweldsincidenten. Leveranciers dreigden regelmatig met het vroegtijdig ophalen van hun spullen omdat er niet betaald werd. En de toenmalige organisator brak ooit zijn pink, omdat er ruzie ontstond wegens het niet betalen. In 2011 ging het hele festival, tot grote schrik van veel vaste bezoekers, zelfs niet door. Guilly Koster noemt deze periode een dieptepunt: "Het festival verloederde een beetje, er waren veel geweldsincidenten. Het was dusdanig gegroeid dat een professionele aanpak nodig was." Ook Forster noemt juist het succes van die jaren de valkuil: "In korte tijd groeide het evenement uit zijn voegen, daardoor werd het onbeheersbaar." Entreegeld en uitbreiding In 2013 maakte het festival een doorstart onder leiding van onder andere Ivette Forster. Er werd entreegeld gevraagd en het gehele festival werd geprofessionaliseerd. Wel klonk er hier en daar kritiek op de commercialisering van het oorspronkelijk gratis evenement. "Een voetbaltoernooi is te organiseren met een paar vrijwilligers, maar zo'n groot evenement kan je niet organiseren met alleen subsidie", reageert Ivette Forster. Ze geeft aan dat ze probeert het festival laagdrempelig te houden en de prijzen laag. "Als je iets gratis wil, moet je met een kleedje in het gras gaan zitten." De laatste jaren is het programma van Kwaku uitgebreid en is er nog meer aandacht voor diversiteit en inclusie. Er wordt bijvoorbeeld een Molukse Dag georganiseerd en een Roze Zondag in het teken van de LHBTIQ+ gemeenschap. "Kwaku is niet meer weg te denken uit de Amsterdamse zomer", zegt Ivette Forster.  Het festival vindt dit jaar plaats over vier weekenden van 12 juli tot en met 3 augustus in het Nelson Mandelapark. Zondag doet AT5 om 15.00 live verslag vanaf het evenement.