Aantal crackverslaafden groeit: onderzoek naar medische verstrekking van de zeer verslavende harddrug

Het gebruik van de zeer verslavende harddrug crack is aan een flinke opmars bezig. Nederland telt zo'n 27.900 problematische crackgebruikers, blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut en veldwerkorganisatie Mainline. Mainline vermoedt dat er alleen al in Amsterdam zo'n 8000 mensen rondlopen die regelmatig crack - een rookbare vorm van cocaïne - gebruiken. De stad laat nu onderzoeken of het de crack op recept kan uitdelen.  Vele duizenden mensen in Amsterdam gebruiken elke week crack, of basecoke, een bewerkte vorm van cocaïne. Het is relatief goedkoop, maar de roes is maar kort. Gebruikers zijn de hele tijd op zoek naar meer. Het aantal mensen dat niet zonder kan, blijft groeien. Uit onderzoek blijkt dat het gaat om bijna 30.000 crackverslaafden. Maar dat cijfer is in 2023 opgetekend, zegt Has Cornelissen, veldwerker bij stichting Mainline. "Intussen zien we het overal op straat en is het aantal inmiddels fors gestegen. Daar hebben we aanwijzingen voor." Crack is nu de meest gebruikte drug onder problematische harddrugsgebruikers. Onder de verslaafden zijn veel daklozen. Cornelissen: "De helft van de mensen die dakloos worden, krijgt een problematische relatie met drugs. We zien een snelle toename van dakloosheid, en dus ook een snelle toename van de problemen." Arbeidsmigranten uit Oost-Europa die hierheen komen en zonder werk op straat terechtkomen, een gebrek aan (sociale) huurwoningen: het zijn allemaal factoren die meespelen. Maar zegt Cornelissen, het grootste probleem is misschien wel dat er voor deze mensen nauwelijks een vangnet is. "Deze mensen hebben echt zorg en hulp nodig. En al die zorg, al die hulp, al dat veldwerk, wordt op dit moment helemaal kapot bezuinigd. Er zijn te weinig mensen, de keten zit helemaal verstopt. Mensen kunnen niet naar een opvang, de verslavingszorg zit vol, er zijn te weinig veldwerkers om hulp te bieden, de problemen stapelen zich op." "De keten is niet alleen helemaal vol, het hele systeem is eigenlijk een beetje kapot," beaamt Dennis Lahey, directeur van MDHG, de belangenvereniging voor drugsgebruikers en dak- en thuislozen in Amsterdam. "Daarbij is het ook een moeilijk bereikbare groep omdat crack illegaal is, en mensen daardoor ook in een levensstijl terecht zijn komen die ver afstaat van wat de meeste mensen als de 'normale maatschappij' zien. Dan is het moeilijk om de mensen te bereiken." Uit het onderzoek blijkt dat maar 31 procent van de verslaafden die alleen crack gebruiken geregistreerd staat bij het landelijke registratiesysteem voor verslavingszorg. Bij mensen die opiaten gebruiken, is dat twee keer zoveel.  Om gebruikers van crack het zorgsysteem in te krijgen, is het belangrijk om de drugs op recept te verstrekken, vinden zowel Lahey als Cornelissen. Die laatste wijst op de jaren '80 en '90 toen heroïne in de stad voor veel problemen zorgde. Door het verstrekken van gratis heroïne werd het probleem deels de kop ingedrukt. "Dat is een supersuccesvol verhaal. We doen dat nu sinds de jaren negentig, waardoor het aantal heroïnegebruikers echt aan het uitfaseren is, blijkt ook uit onderzoek." Medische crack MDHG pleitte 20 jaar geleden al voor het verstrekken van medische crack, maar liep van de ene deur tegen de andere. Maar nu heeft de belangenvereniging eindelijk groen licht gekregen van de gemeente om samen met de GGD te onderzoeken of crack op aangewezen plekken legaal kan worden uitgedeeld. Lahey: "we merken dat er in Amsterdam een goede wind waait, en dat de gemeente ook wel ziet dat er iets anders gedaan moet worden dan alleen opjagen en proberen alle drugs de wereld uit te krijgen. We zijn nu net begonnen met een vooronderzoek: waar ligt de behoefte van gebruikers, onder welke voorwaarden zouden ze mee willen doen, en hoe zou het er dan uit moeten zien? Als we daar een beetje een beeld van krijgen, stappen we naar de hulpverlening, verslavingsartsen en dergelijke, om te vragen welke bezwaren zij zien. Dus het is echt nog een vooronderzoek om te kijken wat er mogelijk is."