De oorlog speelt een grote rol in de 100-jarige Beethovenstraat

De Beethovenstraat in Zuid bestaat dit jaar precies een eeuw. Ooit door stedenbouwkundige en architect Berlage bedacht als een statige plek om te wonen, maar onbedoeld uitgegroeid tot dé hoofdwinkelstraat van Zuid.  Frank van Kolfschooten schreef het boek De Beethovenstraat. Zelf woont hij er al sinds 1992. "Toen ontdekte ik dat er heel veel oorlogsgeschiedenis was die met de straat te maken had. Er waren nog heel veel bewoners van Duits-Joodse komaf die de oorlog hadden overleefd. Toen ben ik allemaal verhalen gaan uitzoeken die te maken hadden met die oorlog." In de jaren dertig werd de Beethovenstraat ook wel de 'Brede Jodenstraat' genoemd. Nadat Hitler aan de macht kwam vluchtten veel Duitse Joden naar onder meer Amsterdam. Veel van hen kwamen in de toen nog nieuwe Apollobuurt terecht. Van Kolfschooten: "Ze kwamen juist in deze buurt terecht omdat er hier heel veel leegstand was. Omdat de woningen nog niet zo lang waren opgeleverd en heel duur waren. Terwijl net de wereldcrisis was uitgebroken. Amsterdammers konden die dure woningen niet betalen. En daarom streken de Duitse Joden hier massaal neer. Die hadden soms ook het geld niet, maar dan huurden ze kamers." Tijdens de bezetting kregen ze de Duitse bezetters als buren. In de Euterpestraat - nu de Gerrit van der Veenstraat - zat het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst (SD). Daar tegenover zat de Zentralstelle für jüdische Auswanderung. Vanaf deze plek werden de deportaties geregeld. Van Kolfschooten: "Dat was een straat waar Amsterdammers destijds met rillingen doorheen liepen." Eerste winkel De Beethovenstraat maakte honderd jaar geleden onderdeel uit van Plan Zuid. Amsterdam groeide uit zijn jasje en er moesten woningen worden gebouwd. De Beethovenstraat begon als woonstraat, maar werd - onbedoeld - al snel een winkelstraat. "De Beethovenstraat was oorspronkelijk niet bedoeld als winkelstraat", zegt Van Kolfschooten. "Dat had de Minervalaan moeten worden. Omdat daar in die tijd de toegang naar station Zuid had moeten komen. Maar dat station is toen niet gebouwd. Daardoor werd de Beethovenstraat de echte verkeersader. Toen zijn allemaal woonhuizen geleidelijk omgebouwd tot winkels. Dat leidde ertoe dat de straat vlak voor de oorlog – dus tien jaar na de oplevering van de meeste panden – een winkelgebied was geworden." De eerste winkel die zich - in 1928 -  aan de Beethovenstraat vestigde was het familiebedrijf B.J. de Logie. "Ja, de allereerste winkel van de straat en ook de enige die er nog steeds zit", zegt mede-eigenaar Suzanne van Broekhuizen. " B.J. de Logie zag hier een plekje op de hoek, op het pleintje waar hij graag zijn winkel wilde beginnen. En hij woonde hier ook hè?" Van Broekhuizen heeft de afgelopen tientallen jaren winkels zien komen en gaan. Maar ziet ook dat de buurt aan het veranderen is. "Ik heb het publiek zien verjongen, en dat is voor ons natuurlijk heel belangrijk want je wil door. Ik wil niet dat het bedrijf bij mij stopt, toch?" Ook Van Kolfschooten ziet het karakter van de Beethovenstraat veranderen. "De afgelopen tien jaar heeft de Beethovenstraat zich ontwikkeld tot een echte horecastraat, en dat zorgt ervoor dat ook het leven in de straat verandert. Het trekt ook mensen uit andere stadsdelen aan. Door die nieuwe horeca wordt de straat meer een afspiegeling van de rest van de stad. Het was zeker qua bevolkingssamenstelling een beetje een saaie straat, maar dat is nu dus veranderd."