Enkelband steeds vaker alternatief voor de cel: ''In de gevangenis bouw je een crimineel netwerk''

Geen gevangenis, maar thuis met een band om je enkel. De enkelband wordt steeds vaker gezien als alternatief voor de cel. Niet alleen de meeste advocaten en de reclassering zijn enthousiast, ook de steun in de politiek groeit. AT5 spreekt met twee ex-gevangenen over deze ontwikkeling.  De 32-jarige Lionn de Graven zit als dertienjarige 2,5 jaar vast. Het laatste halfjaar mag hij zijn straf uitzitten met een enkelband. Hij laat een klein litteken zien dat hem nog altijd herinnert aan die tijd. ''Als je goed kijkt, zie je een wit puntje. Hier zat ’ie te strak, de schroef schuurde door mijn huid heen," vertelt hij. Ondanks dat hij met zijn enkelband weer met een been in de samenleving stond, schaamde hij zich flink voor de band. "Ik was op vrije voeten en wilde dat beeld vasthouden. Daarom verstopte ik de enkelband zo goed mogelijk. Niemand wist het, zelfs mijn ouders niet. Tot op de dag van vandaag weten ze het niet. Mijn familie die dit nu bij AT5 gaan zien, zullen nu pas ontdekken dat ik een enkelband droeg.'' Toch is het verschil met de gevangenis groot. "Ik was zo blij dat ik weer naar buiten mocht", zegt Lionn. Op zijn telefoon laat hij een filmpje zien van een optreden. "Hier sta ik op het podium met een enkelband om. Het voelde geweldig om weer te kunnen rappen, maar tegelijkertijd was de schaamte enorm. Niemand wist het.'' Voor Rivelino Rigters komt de enkelband te laat. Hij is dertien jaar oud wanneer hij drie maanden cel krijgt, in een tijd dat de enkelband nog een proef is. "Als ik toen een enkelband had gehad, was ik misschien bepaalde mensen niet tegengekomen. In de gevangenis wordt genetwerkt, wordt gehosseld. Daardoor liep mijn pad na de gevangenis langer door." Nu richt hij zich op een heel ander pad. Rigters heeft Criminal Minded opgericht, een stichting die jongeren ondersteunt op sociaal en maatschappelijk gebied. Meerdere keren per week gaat hij terug de gevangenis in, dit keer om jongeren te spreken die in dezelfde situatie zitten als hij destijds. "Ik wil ze behoeden voor de fouten die ik heb gemaakt.''  Nederland start in 1991 met proefprojecten rond de elektronische enkelband, bedoeld als alternatief voor voorlopige hechtenis of detentie. Nu willen steeds meer partijen dat rechters ook veroordeelden tot zes maanden cel een enkelband kunnen opleggen in plaats van gevangenisstraf. "Dat is echt heel goed nieuws. Ik ben blij voor de nieuwe generatie dat de enkelband er nu is'', aldus Rigters.  Cellentekort Ook bij de reclassering zien ze het effect van de enkelband. Ilja Botman werkt zes jaar bij de reclassering en volgt dagelijks zo’n 15 tot 20 enkelbanddragers. "Een enkelband voorkomt dat je een crimineel netwerk opbouwt in de gevangenis. Ook kan je vaak nog werken of naar school, veroorzaakt het minder schade voor familie'', zegt ze. Wat haar opvalt, is dat jongeren steeds jonger ernstige delicten plegen. "Juist bij deze groep is een enkelband een goed strafmiddel", legt Botman uit. "Als jongeren in de gevangenis zitten, richt dat veel schade aan. Maar als ze buiten met een enkelband blijven, leren ze ook veel en is de kans op herhaling veel kleiner." Bovendien ziet Den Haag de enkelband als potentiële oplossing voor het cellentekort. D66, CDA en NSC een dienden onlangs een wetsvoorstel in om de enkelband breder in te zetten. Inmiddels hebben ook GroenLinks-PvdA, ChristenUnie, SP, Volt en PvdD zich hierbij aangesloten. Toch moet je ook voorzichtig zijn met het beeld van enkelbanddragers, zeggen de twee ex-gedetineerden: "Het maakt je interessant in de criminele omgeving: oh, die draagt een enkelband, dat is spannend, die kunnen we weer dingen vragen om te doen", waarschuwen Rigters en De Graven. "Zo werkt het nou eenmaal: wat niet mag, is interessant. Een enkelband werkt statusverhogend." Juist daarom willen de twee aan enkelbanddragers meegeven: "Pak die kans, laat zien dat je op de goede weg bent en weersta de verleidingen — hoe groot ze tegenwoordig ook kunnen zijn via geld op Telegram of Snapchat. Het kan verleidelijk zijn om weer in oude criminele patronen te stappen, maar denk twee keer na: Grijp deze kans met beide handen. Blijf sterk en positief. De bajes is tien keer niks, buiten is het veel leuker." Ondanks de groeiende politieke steun zijn er ook mensen in de samenleving die zich zorgen maken over enkelbanddragers. Zij vragen zich af of gevangenen wel genoeg leren van hun straf als ze een enkelband dragen. Tegen hen willen alle drie de sprekers die wij hebben gesproken zeggen: "Kijk alsjeblieft naar de menselijke kant en geef ook gevangenen een tweede kans. Uiteindelijk zijn wij allemaal mensen."