Halsema en raad willen door met Masterplan Zuidoost, ondanks onrechtmatig uitgegeven miljoenen

Burgemeester Femke Halsema en de gemeenteraad willen door met Masterplan Zuidoost, ondanks dat er bij een controle blijkt dat er tussen 2021 en 2023 miljoenen euro's onrechtmatig zijn besteed. Halsema zei woensdagavond tijdens een debat bestuurlijk verantwoordelijk te zijn voor wat er fout is gegaan. Ze plaatste ook een nuance bij het onrechtmatig uitgegeven geld: "Wat betekent onrechtmatig precies? Het wil niet zeggen dat wat er met het geld gebeurd is slecht is, juist niet." Woensdagavond debatteerde de commissie Stadsontwikkeling over de interne auditrapportage van Masterplan Zuidoost over de jaren 2021, 2022 en 2023. Eind mei kwam dit onderzoek naar buiten, waaruit bleek dat er in die jaren voor 1,9 miljoen euro aan gemeentegeld onrechtmatig is uitgegeven binnen het plan. Ook werden de gemeentelijke regels en richtlijnen bij de uitgave van miljoenen euro's niet gevolgd. Verder is er mogelijk sprake van belangenverstelling geweest en kunnen er strafrechtelijke gevolgen voor betrokkenen komen. In totaal is er vanuit het programmabureau van het masterplan circa 7 miljoen euro uitgeven. Bij zeven leveranciers, voor een bedrag van samen 1,9 miljoen euro, had een Europese aanbesteding opgestart moeten worden, omdat het om een telkens om een uitgave van meer dan 220.000 euro ging. Dat gebeurde niet en dus is die 1,9 miljoen euro onrechtmatig uitgegeven. Met de rest van het bedrag - 5,1 miljoen euro - was grotendeels ook wat mis. Zo werden bij de inkoop gemeentelijke regels en richtlijnen niet gevolgd.  Pijnlijk De resultaten van de audit zijn voor het stadhuis zeer pijnlijk. De burgemeester, wethouders en politieke partijen in de raad hebben al jarenlang de ambitie om meer te investeren in de kwetsbare stadsdelen, waaronder Zuidoost. Dat juist daar nu vragen zijn over de besteding van gemeenschapsgeld doet pijn, zo is te horen. Belangrijke vraag bij dit debat: hoe denken raadsleden en het stadsbestuur dat dit heeft kunnen gebeuren? Kort samengevat het antwoord: zoals wel vaker gehoord past de zogeheten bestuurlijke werkelijkheid op het stadhuis - waarbij elke euro subsidie tot achter de komma verantwoord moet worden - niet bij het leven van de Amsterdammers in de stad.  In woorden van Halsema: het schuurt tussen de systeem- en leefwereld. "In Zuidoost hebben we uitdagingen die je nu moet oppakken. We kunnen niet wachten op de aanbesteding. Daar hebben we nu budget voor nodig. Het masterplan kan dat uitvoeren. Met de regels vanuit de Stopera lukt dat niet altijd", vertelde stadsdeelcommissielid Moenira Luqman van de PvdA, die was uitgenodigd om namens de stadsdeelcommissie een betoog te houden.  Bij veel sprekers in de commissie was ongemak dat juist Zuidoost nu negatief in het nieuws komt. Luqman: "Here we go again. Mijn kinderen zijn de vierde generatie."  Onderscheid Stadsdeelcommissielid Margreet Simons van GroenLinks kreeg aan het begin van het debat het woord en plaatste als eerste een nuance bij het onderzoek. "Wij willen onderscheid maken tussen onrechtmatigheid als in niet voldoen aan Europese aanbestedingsregels en Amsterdamse regels en persoonlijk gewin. In de communicatie maakt het heel erg uit hoe je het framet. Er is naar buiten gekomen of er hele grote misstanden zijn in Zuidoost en mensen onrechtmatig omgaan met geld." Raadslid Kris van der Veen van GroenLinks legde de schuld van de problemen neer bij het stadhuis. "Er ligt voor ons een belangrijke opdracht. De kern van het probleem is ambtelijk en bestuurlijk. Het ligt niet aan de mensen van Zuidoost." Hij zei zich zorgen te maken over de gevolgen. "Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Dit nieuws doet het geen goed." Commissielid Anwar Ihammanen van Denk was ook kritisch op het stadsbestuur. "Jullie hebben flinke steken laten vallen. Hoe kan het dat het college er niet bovenop zat? Dat er geld onrechtmatig is besteed, betekent niet dat het de buurten niet heeft geholpen. Dit college heeft het masterplan aan zijn lot overgelaten. Steek de hand in eigen boezemen als college en zeg: wij hebben gefaald." Hetzelfde verhaal - maar dan in soms wat andere bewoording - werd ook door andere raadsfracties uitgesproken. "Het was onvermijdelijk dat je tegen zulke problemen aanloopt als je als gemeente zulke problemen omzet. Pionieren moet verenigbaar worden met gemeentelijke regels", aldus Nilab Ahmadi van De Vonk. Carla Kabamba van Lijst Kabamba: "Verloren geld is wat anders het niet naleven van aanbestedingsregels. Dit stadsdeel werkt keihard om geen masterplan meer nodig te hebben. Deze berichtgeving wordt nu gebruikt als een instrument tegen bewoners die net zo gelukkig willen worden als de rest van de stad." Wat voorzichtige kritiek op het onrechtmatig besteden van geld kwam van de VVD en D66. "Gemeenschapsgeld moet op een integere manier besteed worden. Elke euro kan je maar één keer uitgeven", zei Wim van der Kamp van de VVD. Erik Schmit (D66): "We moeten streven naar minder onrechtmatigheid." Met die opmerking van Schmit was burgemeester Halsema het eens, maar ze kon niet genoeg benadrukken dat dit allemaal heeft kunnen ontstaan door fouten in het systeem. "Daar plukken we nu de zure vruchten van." Echt kritisch op passages uit het onderzoek, waarin wordt geschreven dat er mogelijk sprake is van belangverstrengeling, was alleen raadslid Mohamed Belkasmi van de PvdA. Halsema antwoordde daar kort op door te zeggen dat - als er echt iets mis is - er melding wordt gedaan bij Bureau Integriteit en dat als het nodig is er daarna ook weer vervolgstappen kunnen worden gezet (bijvoorbeeld aangifte, red).  Boetekleed Halsema trok verder het boetekleed aan: "Wat wij hebben nagelaten: wij hadden stappen naar voren moeten zetten. Ondanks de onafhankelijkheid van het programmabureau hadden we moeten wijzen op de financiële en governance regels. Dat is in de eerste periode onvoldoende gebeurd. Dat is niet de schuld van het programmabureau en de directeur daarvan. Het is ook niet de schuld van de mensen die het geld ontvangen hebben. Die hadden misschien gewezen moeten worden op de regels." Hoe nu verder met Masterplan Zuidoost? Na het zomerreces komt daar meer duidelijkheid over van het stadsbestuur, maar dat er geïnvesteerd gaat worden in Zuidoost blijft voor de raad en college als paal boven water staan. In de manier waarop het geld wordt besteed, moet wel wat veranderen, zo beaamde Halsema. "We moeten onze weg zoeken naar een instrumentarium die de snelheid in stand houdt en ons ook in staat stelt gedegen financiële controle uit te voeren." Politieke gevolgen? Aan het einde van het debat wilde Denk nog weten of Halsema politieke gevolgen verbindt aan de fouten bij de besteding van het geld bij het masterplan. "Wat zou u willen?", vroeg de burgemeester met een knipoog aan het commissielid Ihammanen. "Daar gaat u over", antwoordde hij.  Halsema stak daarna opnieuw haar betoog af en vertelde nogmaals hoe dit allemaal zo kon ontstaan. "Wij nemen bestuurlijke verantwoordelijkheid, zoals vanzelfsprekend." Met die laatste uitgebreide beantwoording nam Ihammanen genoegen.