Het gebouw van Lettergieterij Tetterode was niet te slopen en de krakers mochten blijven

In het programma De Verdwenen Stad gaan we iedere keer naar een andere plek in Amsterdam om te kijken hoe die in de loop van de tijd is veranderd. Deze keer zijn bij de Bilderdijkstraat. Hier vinden we het complex waar vroeger Lettergieterij Tetterode was gevestigd. Nicolaas Tetterode begon in de negentiende eeuw met succes een lettergieterij in de Jordaan. In 1902, Tetterode was inmiddels overleden, werd het complex aan de Bilderdijkstraat gebouwd. Officieel ging het vanaf nu Lettergieterij Amsterdam, voorheen Tetterode heten. "Het hoofdgebouw was in Jugendstil-stijl neergezet", vertelt Ruud van der Helm, die ons rondleidt. "Maar heel veel van die ornamenten zijn inmiddels helaas weg." "Ze hebben eerst de begane grond met een eerste verdieping neergezet. Het bedrijf groeide als kool en toen hebben ze er in 1908 een tweede verdieping bovenop gezet." Nep chique Het originele gebouw kende twee toegangen: eentje voor het personeel en eentje voor de leiding. Omdat het bedrijf ook een handelsonderneming was, had de ontvangsthal een chique uitstraling. "Het was de bedoeling om indruk te maken op klanten", zegt Ruud van der Helm. "Het lijkt allemaal teakhout, maar het is het niet. Het is allemaal een beetje goedkoop materiaal. Net als die zuil. Dat is geen marmer, maar gewoon baksteen." Groei In rap tempo bleef de onderneming groeien. Het werd zo groot dat de oorspronkelijke lettergieterij aan achterkant werd uitgebreid met twee gebouwen aan de Da Costakade. Ook de aangrenzende melkfabriek werd bij de lettergieterij betrokken.   Drie-in-één "Eigenlijk waren het drie bedrijven in één", vertelt Henk Gianotten, die 37 jaar werkte voor de lettergieterij. "Het was een lettergieterij. Dus we ontwierpen letters en maakten letters voor de boekdruktechniek. Daar is Tetterode het bekendste om geworden. We maakten niet alleen de letters, maar we maakten ook allerlei hulpmiddelen, onder meer de kasten waarin de letters opgeborgen werden. Daarnaast was het een productiebedrijf: we bouwden machines, zoals krantenbandeermachines, filmontwikkelmachines en drukmachines voor de ponskaarten van IBM." Gekraakt Uiteindelijk vertrok Tetterode van de Bilderdijkstraat. "Het gebouw was gemaakt voor een lettergieterij", weet Henk Gianotten. "We wisten dat het gieten op enig moment zou stoppen, dat is in 1981 gebeurd. We wilden daarom een efficiënter gebouw hebben. Toen kwam een ander gebouw aan de Willem de Zwijgerlaan beschikbaar." Het gebouw aan de Bilderdijkstraat werd verkocht aan een projectontwikkelaar die niet goed begreep wat hij kocht. "Het gebouw had hele dikke etages, waar gietmachines op geplaatst moesten worden. Het plan was eigenlijk om het gebouw te slopen en er allemaal woningen te maken. Dat bleek niet te kunnen omdat de sloop zou duur zou worden. Het heeft toen leeggestaan en is uiteindelijk gekraakt.  Vijf jaar lang hebben de krakers strijd gevoerd om te mogen blijven, wat uiteindelijk lukte. Sinds die tijd is het een unieke woon-werkplek voor kunstenaars en kleine ondernemingen. Kijk hier voor meer afleveringen van De Verdwenen Stad Amsterdam