Het Zeeburger Gemaal hield Amsterdam een eeuw lang schoon én droog

Voor het eerst in de geschiedenis gaat het Zeeburger Gemaal open voor het publiek. Dit weekend krijgen bezoekers de kans om met eigen ogen te zien hoe dit indrukwekkende gemaal werkt en waarom het zo’n belangrijke rol speelt in het droog en leefbaar houden van Amsterdam. Al ruim een eeuw staat het gemaal op dezelfde plek, als onmisbare schakel in de waterhuishouding van de stad, maar nooit eerder gingen de deuren open voor publiek. Het gemaal Zeeburg staat sinds 1879 op dezelfde plek en doet nog steeds hetzelfde werk: de stad leefbaar en schoon houden. Het gemaal Zeeburg diende vóór de aanleg van het Noordzeekanaal en de Oranjesluizen om de grachten door te spoelen met het getij van de Zuiderzee. Toen het IJ in 1872 van de zee werd afgesloten, verdween dit natuurlijke eb- en vloedverschil. Vanaf dat moment tot 2010 werd het grachtenwater schoongehouden door water uit het IJmeer rond te pompen. Tegenwoordig is dat niet meer nodig, omdat alle Amsterdamse woningen inmiddels op het riool zijn aangesloten. Inmiddels staat er de huidige constructie: vier machines die, met enorm kabaal, binnenin een grote hal al het werk doen en het water wegsluizen naar het IJ en het Markermeer. Nog nooit eerder ging het monument open. Toch besloot het Waterschap dit jaar mee te doen met de dag, speciaal om monumenten onder de belangstelling te brengen. “We kregen steeds vaker vragen van buurtbewoners wat dit eigenlijk was en wat het deed. We vonden het dit jaar dan ook leuk om mensen binnen te laten, maar misschien was dit wel de enige en laatste keer. Dat weten we nog niet,” zegt Bea de Buisonjé, dagelijks bestuurder van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. De hele dag door zijn er rondleidingen waarbij kleine groepjes bezoekers, door middel van verhalen van de gidsen, worden meegenomen door zowel het heden als het verleden van het gemaal. Er zijn oude foto’s te zien uit de beginjaren en zelfs een origineel controlepaneel staat nog tentoongesteld. Hoewel het gebouw van binnen grotendeels is gemoderniseerd, zijn er nog altijd sporen van vroeger zichtbaar die een glimp van de geschiedenis geven. Op de eerste dag is de belangstelling meteen groot: vlak na de opening staat er al een lange rij met mensen die nieuwsgierig zijn naar dit bijzondere gebouw. Wie dit verborgen stukje Amsterdam wil ontdekken, kan dat alleen zondag nog doen.