Inspectie begrijpt dat politie 'flitsaanvallen' op Maccabi-supporters niet kon voorkomen

De Inspectie Justitie en Veiligheid vindt niet dat de politie fouten heeft gemaakt rondom de wedstrijd Ajax - Maccabi. Zo werkte de tactiek van 'robuust aanwezig' zijn tot middernacht goed en was het aanvallen van individuele supporters volgens de Inspectie niet te voorzien. Wel wordt aangeraden om met alternatieve methoden te komen om deze zogeheten flitsaanvallen tegen te gaan. Naar aanleiding van de mishandelingen van supporters van de Israëlische club deed de Inspectie de afgelopen maanden onderzoek. Daarvoor werden onder meer logboeken bekeken en agenten geïnterviewd. Het rapport heeft de naam 'tussen voorzien en onvoorzien - politie in een complexe werkelijkheid' gekregen. "In de kern is de toerusting voldoende voor de voorziene risico's. Echter, de aard van de ordeverstoringen – onder meer flitsaanvallen en gerichte confrontaties – vereist meer wendbaarheid dan reguliere structuren kunnen bieden", schrijft de Inspectie. "De politie past zich aan, maar het geïmproviseerde karakter van het optreden toont de grenzen van de bestaande capaciteit en middelen." Extra peloton ME Uit een reconstructie van de Inspectie blijkt dat er na de onrustig verlopen nacht, waarbij Maccabi-supporters een Palestijnse vlag van een kraakpand op het Rokin trokken en er later confrontaties met onder meer taxichauffeurs plaatsvonden, op 7 november besloten werd om een extra peloton ME in te zetten. De vooraf bedachte werkwijze bleef wel hetzelfde.  Zo'n vijfhonderd Maccabi-supporters verzamelen zich dan rond het middaguur op de Dam, waar ze urenlang bij elkaar staan, zoals gebruikelijk met uitsupporters van Europese voetbalwedstrijden. De ME is dit keer wel prominenter aanwezig. Er zijn die dag in totaal zo'n 1200 agenten met de wedstrijd bezig en er staat zelfs een shovel op de Dam om in te kunnen grijpen als taxichauffeurs blokkades opwerpen.  Vooraf is afgesproken dat er 'snel en stevig' opgetreden moet worden door ME'ers bij confrontaties. Ook moest er preventief gewerkt worden aan het spreiden van groepen en voorkomen van escalaties. "De strategie van robuust aanwezig zijn op bekende (risico)locaties om confrontaties te voorkomen of direct te beëindigen, werkt goed", concludeert de politie om 17.00 uur. AT5 maakte eerder onderstaande reconstructie, de tekst gaat verder onder de video: Er is nog overwogen om de gebruikelijke fanwalk naar het Centraal Station niet door te laten gaan, maar de politie vindt het risico dat er dan een spontane en moeilijker te controleren wandeltocht ontstaat te groot. Zoiets gebeurt een halfjaar later overigens wel bij fans van de Duitse club Eintracht Frankfurt.  Na aankomst van de fans van de Israëlische club proberen relschoppers aan de andere kant van de Johan Cruijff Arena, bij het Anton de Komplein, richting de supporters te komen. De Vredeseenheid van de politie begeleidt hen in eerste instantie, maar trekt zich 'in allerijl terug' als de ME ingrijpt. "Er vinden stevige confrontaties plaats tussen ME en pro-Palestina-relschoppers die er alles aan doen om de Arena te bereiken", schrijft de Inspectie. "Dat wordt met een stevige inzet van de ME voorkomen. Daarbij heeft de politie diverse malen moeten optreden met de ME, ondersteund door hondengeleiders, politie te paard en aanhoudingseenheden. Uiteindelijk vinden er geen confrontaties plaats tussen Maccabi-supporters of andere stadionbezoekers die de Arena binnengaan en de relschoppers." Uit het rapport blijkt dat politiemensen in meerdere online chatgroepen zitten. Daar wordt om 22.58 uur, na de wedstrijd, gediscussieerd over wat nu te doen, omdat de aanvallen tot dan toe door de politie werden voorkomen. "Een van de chats gaat over de vraag waar 'de joden' op te wachten", schrijft de Inspectie. "De Arena wordt als locatie benoemd, maar ook tegengesproken omdat er te veel politie zou zijn. Om 23.13 uur lijkt de focus in de berichten hierover te verschuiven naar het Centrum." De Maccabi-supporters mogen na de wedstrijd tegelijk vertrekken met het Ajax-publiek. De politie wil hiermee ook voorkomen dat ze later zo'n vijftig Fenerbahçe-supporters tegenkomen die vanaf Alkmaar komen. De uitstroom van de supporters bij de Johan Cruijff Arena en de metrorit verlopen goed, maar om 23.55 uur beginnen de eerste zogeheten flitsaanvallen tegen Maccabi-supporters op de Dam.  "De eerste vechtpartijen ontstaan bij Kentucky Fried Chicken aan het Rokin. Je zag het voor je ogen gebeuren. Vanaf dat moment ging het overal in het centrum los", vertelt een agent achteraf tegen de Inspectie. Agenten reageren wel op meldingen, maar de daders blijken meestal al verdwenen als ze aankomen. "Dit patroon wijkt af van de groepsgeweldscenario’s waarmee eerder op de dag rekening was gehouden", concludeert de Inspectie. De politie sluit om 00.59 uur een groep Maccabi-supporters in op de Dam, om hen zo te beschermen. Er worden bussen van het GVB gevorderd, iets wat vooraf niet in de scenario's als optie stond. De fans worden ongeveer een halfuur nadat ze zijn tegengehouden gevraagd in bussen te stappen en naar hun hotels gebracht. "Wat de politie goed heeft gedaan in onze ogen is, nadat ze een goed beeld kregen van de situatie - helaas waren toen al mensen mishandeld - maar toen uiteindelijk geschakeld heeft en de supporters bij elkaar heeft gebracht", zegt Peter Neuteboom, hoofdinspecteur-directeur Inspectie Justitie en Veiligheid, tegen AT5. "En naar een veilige plek heeft gedirigeerd. En daarmee was ook de rust in de stad weer terug." Volgens hem heeft de politie tijd nodig gehad om iets te bedenken voor een situatie die voor hen nieuw was. "Wij vinden dat de politie, ondanks dat ze tijd nodig hadden om een nieuw concept te bedenken, dat ze daar redelijk snel een goed antwoord op hadden. Want uiteindelijk is het erom gegaan dat supporters toch in veiligheid konden verkeren en dat de situatie in de stad tot rust kwam." Wel raadt Neuteboom aan om een manier te verzinnen waarop agenten wel snel in staat zijn om flitsaanvallen te voorkomen. "Dus bedenk een organisatieconcept, een operationeel concept, waarbij je heel snel kan schakelen naar datgene wat zich op dat moment voordoet. En de ME is daar minder geschikt voor, omdat de ME er eigenlijk voor is om gebieden af te zetten, groepen te scheiden. Maar hier hebben we met een heel nieuw fenomeen te maken." Hoe zo'n concept eruit kan zien, laat hij aan de politie. Volgens de inspectie maken de gebeurtenissen rondom de wedstrijd ook duidelijk dat het niet realistisch is te verwachten dat de politie 'onder alle omstandigheden volledig grip kan houden op snel escalerende en onvoorspelbare ontwikkelingen'. Neuteboom: "Het was ook iets dat niet eerder in Nederland zich heeft voorgedaan. Dus ik kan me goed voorstellen dat dan buiten beeld blijft. Maar nu weten we het wel."