Jasmina en Aida lopen ontsnappingsroute van duizenden gevluchte moslims uit Srebrenica

Tijdens het bloedbad van Srebrenica, vandaag 30 jaar geleden, werden duizenden moslimmannen vermoord door Bosnisch-Servische strijdkrachten. Via een nachtelijke vlucht door de bossen wisten zo'n 15.000 burgers te ontkomen. Onder hen was de vader van Jasmina (33) uit Amsterdam, die dit jaar samen met haar nicht Aida (27) uit Alkmaar meeloopt met de driedaagse vredesmars in Bosnië. "We lopen door dezelfde bossen en over dezelfde bergen als hij tijdens zijn ontsnapping." De vredesmars voor Srebrenica is een driedaagse tocht van 110 kilometer door Bosnië en Herzegovina. Duizenden deelnemers leggen de vluchtroute jaarlijks af, langs oude mijnen en massagraven, om de slachtoffers te herdenken.  Met een rugzak vol eten en drinken, goede schoenen en een wandelstok zijn Jasmina en Aida afgelopen dinsdag in het dorp Nezuk, bij Tuzla begonnen. Het is dezelfde zware tocht die Jasmina's vader in de zomer van 1995 maakte om uit handen van het Bosnisch-Servische leger te blijven. "We staan om vijf uur op en lopen tot de avond valt. Het is erg heet, maar door de regenbuien tussendoor kan het ook erg afkoelen", vertellen de twee aan de telefoon als ze even bereik hebben. Tekst loopt door onder de foto. "Soms is het echt glibberen en glijden door alle modder. Door de steile bergen moeten we ook flink klimmen. Wat moet dat zwaar voor hem zijn geweest. Om in deze omstandigheden, zonder kompas, voedsel of water, het duister in te vluchten", zegt Jasmina. "De tocht was erg gevaarlijk. Onderweg kon je zomaar op een mijn trappen. Ook nu komen we langs de paden waarschuwingsborden voor landmijnenvelden tegen." Tekst loopt door onder de foto. Zo'n vijftienduizend mensen, vooral mannen, lukt het in de nacht van 11 op 12 juli vanuit de enclave te ontsnappen. Bewapend met wat pistolen, geweren en handgranaten vluchten ze de bergen in om hopelijk het veilige Tuzla te bereiken. 'Opa was te zwak om te vluchten' "Het leek de soldaten vooral om gezonde, sterke mannen te gaan, dus er werd afscheid genomen van de mannen. Vrouwen, kinderen en ouderen bleven achter. Mijn opa was te zwak om te vluchten en dacht dat ze hem wel met rust zouden laten", legt Jasmina uit. Samen met zo'n twintigduizend achtergeblevenen vlucht het gezin van Jasmina naar Potočari, enkele kilometers van Srebrenica vandaan. Op 13 juli worden de vluchtelingen door zwaar bewapende soldaten, met ondersteuning van Dutchbat, op bussen gezet voor een evacuatie naar Tuzla.  Tekst loopt door onder de foto. Voor Jasmina staan de beelden van het laatste moment met haar opa op haar netvlies gebrand. Nooit zal ze vergeten hoe hij hardhandig door soldaten werd meegenomen. "Hij had de hand van mijn broer vast en stapte al bijna de bus in toen soldaten zeiden: 'Nee, hij gaat met ons mee'. We konden hem geen kus of knuffel meer geven." Machteloos toekijken Jasmina, haar moeder en broertjes kunnen niets anders dan machteloos toekijken hoe hun geliefde opa en vader wordt afgevoerd. "Met een geweer werd hij hard op zijn rug en schouder geslagen en meegenomen naar een hele lange rij met oudere mannen. Misschien gek, want ik was nog maar drie, maar ik wist dat ik mijn opa nooit meer zou zien." Tekst loopt door onder de foto. Alle mannen die van de groep zijn gescheiden, worden later geëxecuteerd. Niet alleen de opa van Jasmina wordt vermoord, ook de opa van Aida en haar twee ooms. "Uiteindelijk zijn er van al onze omgebrachte familieleden wel wat botresten teruggevonden. Het geeft toch een soort rust als je zeker weet dat ze er niet meer zijn." Na jaren gevonden en begraven Geïdentificeerde overledenen worden sinds 2005 op 11 juli begraven tijdens de herdenking in Potočari. Vandaag waren het er zeven. "Veel van de slachtoffers zijn door de jaren heen in massagraven teruggevonden, maar dat heeft jaren geduurd. De eerste vijftien jaar zijn we op elke herdenking geweest. Ieder jaar werd er wel een familielid van ons gevonden en begraven." Tekst loopt door onder de foto. De genocide in Srebrenica doet hen sterk denken aan de situatie in Gaza. "In bijna twee jaar tijd zijn meer dan 62.000 Palestijnen gedood, onder wie veel vrouwen en kinderen. Net als dertig jaar geleden kijkt men liever weg. Weer grijpt de internationale gemeenschap niet in als het gaat om moslims. Heel verdrietig en eng." 'Internationale gemeenschap kijkt weer weg' Veel deelnemers lijken die gedachte te delen. "Overal wordt gezwaaid met vlaggen. Ook in dorpen waar we langskomen hangt op veel plekken een Palestijnse of Oeigoerse vlag, die in China worden onderdrukt. We lopen deze vredesmars ook voor hen." Tijdens de vredesmars en herdenking maakte Jasmina ook een aantal sfeerbeelden. Bekijk de compilatie in onderstaande video: