Joodse Amsterdammers, twee jaar na 7 oktober: "Voelt soms alsof een stukje identiteit wordt afgekeurd"

Voor veel Joodse Amsterdammers is er een leven voor en een leven na 7 oktober 2023, de dag van de aanval van Hamas op Israël. Hoe kijken ze terug op die dag en wat is er voor hen sindsdien veranderd? Noa Duizend (25) "Of ik vaak terugdenk aan 7 oktober? Niet specifiek aan die dag, maar wel aan de effecten die het heeft en waarmee je geconfronteerd wordt. Maar vandaag denk ik er zeker aan terug, vooral aan de avond ervoor. Die herinner ik me nog altijd als de laatste waarin de wereld er voor mij anders uitzag." "Toen ik die dag erna - een zaterdag - wakker werd, zag op mijn telefoon al de eerste beelden van Hamas-leden die het festival binnendrongen en de raketten die op Israël werden afgevuurd. Ik weet nog dat ik gelijk mijn familie en vrienden in Israël heb gebeld met de vraag of ze oké waren."  "Maar ik voelde me ook gelijk 'aangewezen' als Jood. Ik draag dan een kettinkje met mijn naam in het Hebreeuws. Ik dacht daarbij gelijk: 'shit, zouden mensen die dat zien een link naar Israël leggen en nu iets tegen mij hebben?' Die gedachte voelde heel eenzaam." Noa werd een van de vier jongeren (moslims en joden) die al vrij snel na het oplaaien van het conflict het initiatief Deel de Duif opstartte, wat als doel had om het gesprek te starten tussen mensen die het met elkaar oneens waren. Deel de Duif ging daarvoor onder meer langs scholen, bedrijven. "Ik heb toen ook wel eens een antisemitische opmerking naar mijn hoofd gekregen. In de klas was er bijvoorbeeld iemand die zei: 'leefde Adolf Hitler nog maar'. Zoiets is niet gericht naar mij als persoon en gelukkig zien mensen niet dat ik Joods ben, maar dat ik daar gelukkig mee moet zijn vind ik wel kwalijk."  "Ook kreeg ik een keer een intimiderende anonieme brief op de mat van iemand die zei dat ik niet meer met moslims zou moeten omgaan. Als je je over dit onderwerp uitspreekt, kan er ook kritiek zijn van mensen uit de Joodse gemeenschap. En dat mag, maar als het haat wordt en het komt vanuit je eigen gemeenschap, dan is het natuurlijk wel pijnlijk."  "Nu een kant kiezen vind ik kwalijk, want dat zorgt alleen maar voor meer polarisatie. Het leed valt niet af te wegen tegen elkaar." "Dat mensen meedoen aan een Rode Lijn-demonstratie snap ik natuurlijk, maar ik vind het ook heel intens om te zien. Ik fietste erlangs en hoorde leuzen als 'geen zionisten hier'. Ik zag een afbeelding van een hoofdband van Hamas met peace erop en bless the martyrs. Maar ik denk dat dat dat soort uitingen niets gaan helpen aan de situatie in Gaza." Ik snap heel goed dat mensen zich niet goed gehoord voelen door de politiek en dat ze gaan demonstreren. Maar ik heb wel vrienden en familie in Israël wonen. Ik heb een band met die cultuur. Soms voelt het weleens alsof die ruimte voor mij steeds kleiner wordt, alsof een stukje van mijn identiteit wordt afgekeurd. Joram Baruch (63) "Perplex en van de wereld geslagen was ik toen het gebeurde. In een andere wereld. Vandaag komt alles weer voorbij." "Ik heb in Israël gewoond, spreek de taal en ik ken dus veel mensen in dat land. Ik spreek ze heel regelmatig over wat er daar aan de hand is, zeker op een dag als vandaag doe ik dat. Tijdens die gesprekken herdenken we ook wat er gebeurd is." "Sindsdien word ik er elke dag mee geconfronteerd. Door vrienden, kennissen, maar ook mijn niet-sociale leven, mijn werkomgeving. En door bekladdingen, zoals vandaag bij het Paleis op de Dam. Dat is wel echt vermoeiend." "Ik ben een niet-religieuze Jood, maar mijn betrokkenheid is sinds 7 oktober wel toegenomen. We worden samen hechter, dat was voor die tijd anders, toen ging iedereen zijn eigen weg. Maar de afgelopen twee jaar hebben we steeds minder mensen om me te praten. We vallen af, worden op andere plekken uitgekakt. Op een vreemde manier hebben wij het allemaal gedaan." "Hoewel ik niet religieus ben en je dus niet snel zou zien dat ik Joods ben, ontkom ik er dankzij mijn naam toch niet aan. Joram Baruch is een van de meest Israëlische namen die je kan hebben. Ik ben schipper in Amsterdam, vaar op de grachten. Dat is een vrij sociaal beroep, dus iedereen spreekt me erop aan." "Bovendien ben ik door mijn werk vaak bij het Centraal Station, waar elke dag voor Palestina gedemonstreerd wordt. Als ik dan iets hoor als: 'ze doen het wel voor een goede zaak', dan heb ik de neiging om me in een discussie te mengen, maar dat doe ik dan niet. Anders hoor ik toch vaak: "Jullie doen precies hetzelfde als jullie tijdens de Holocaust is aangedaan. Dat vind ik nogal wat. Mijn moeder groeide samen met haar zusje als weeskind op na de oorlog. De rest van haar familie was vermoord, alleen maar omdat ze Joods waren." "Ik merk de afgelopen twee jaar ook vaak dat ik een kant moet kiezen en dat ik anders een verrader ben. Ook vanuit de extreem-rechtse hoek. Ik vind het naïef om te denken dat ik aansprakelijk ben voor wat er nu aan de hand is. Maar ik ben anti-Netanyahu en ik ben ook tegen de rechtse gekken die daar zitten. De oorlog is totaal uit de hand gelopen, maar ik ben daar niet verantwoordelijk voor. " "Een Rode Lijn-demonstratie vind ik in principe prima, behalve die free-Palestine-mensen, want die vind ik echt van het padje. Ik begrijp dat mensen meelopen. Als ze de regering willen oproepen om de banden met Israël te verbreken. Niet dat ík daar voor ben, maar als anderen daar wel voor zijn, prima. Maar er lopen ook mensen mee die Hamas verheerlijken als een Che Guevara-achtig iets." "Hoe ik naar de situatie in Gaza kijk? Hamas had kunnen verwachten dat dit zou gebeuren. Ze vuren al tig-jaren raketten af op Israël, nu kunnen ze een represaille verwachten. Ik vind alleen wel dat het uit de hand is gelopen. Netanyahu had allang moeten stoppen en niet zo vaak het staakt-het-vuren moeten negeren. Hij slaat nu door. Ook de destructie van een hele regio vind ik buitenproportioneel." Maddy Karlsberg Schaffer (29) "Ik heb gemengde gevoelens op een dag als vandaag. Aan de ene kant is dit een dag waarop ik berouw voel voor alle Israëlische slachtoffers die toen zijn gevallen." "Het voelt altijd persoonlijk als Joden worden vermoord, al denk ik niet dat hun Joods zijn de reden van de aanslag is geweest. Ik ben de kleindochter van een Holocaustoverlevende aan mijn moeders kant. Mijn hele familie aan vaderskant vluchtte naar Amerika vanwege antisemitisme. Dat heeft ook mijn leven gevormd, het is intergenerationeel trauma." "Maar ik heb ook berouw voor alle tienduizenden Palestijnen die sindsdien zijn gedood in een genocide. Voor de aanval op Israël hebben de Palestijnen ook al jarenlang geleden. De gebeurtenissen van 7 oktober hebben ervoor gezorgd alles wat er nu gebeurt, beter uitgelicht is. En dat is een geschiedenis van Israëlische bezettingen, kolonialisme en straffeloosheid."  "Er is sindsdien meer antisemitische haat. Vooral omdat mensen Joden en Israëlieten door elkaar heen halen. Dat is deels de schuld van de Israëlische regering. Ik ben zelf bijvoorbeeld niet Israëlisch. Ik ben er ook nooit geweest. Die continue samensmelting is antisemitisch. Soms moet ik wel eens uitleggen dat we als Joden geen homogene groep vormen. Ik verwacht ook niet dat bijvoorbeeld een Syrische moslim verantwoording moet afleggen voor wat een moslim in Marokko doet." "Maar de mate van antisemitisme is niet te vergelijken met de verschrikkingen die nu in Gaza gebeuren. Voor veel Joden is het een wake-upcall geweest om zich gezamenlijk uit te spreken. Ook voor mij waren de gebeurtenissen rond 7 oktober een kantelpunt. Ik voelde me geroepen om me uit te spreken en mijn huiswerk te doen over wat er in Gaza gebeurt. Dat heeft me ook geleerd over waar ik zelf sta: ik ben en Europese Jood die staat voor Palestijnse vrijheid."  "Ik vind dat onze vrijheid niet los gezien kan worden van die van de Palestijnen. Ik ben nu lid van Erev Rav, een antizionistische Joodse organisatie. Afgelopen zondag waren we één van de vijf Joodse organisaties die meeliepen aan de Rode Lijn-demonstratie. We zijn het echt niet overal over eens, maar we vinden allemaal dat Israël moeten hiermee stoppen, en dat er dingen moeten veranderen. Ik voel me echt gesteund daardoor."