Mee met de deurwaarder: "We zijn er niet alleen om geld te halen, ook om te helpen"

Amsterdam doet sinds deze maand mee met een pilot waarbij deurwaarders een grotere rol gaan spelen bij het verwijzen van mensen met problematische schulden naar schuldhulpverlening. Deurwaarder Sascha Toppinga hoopt dat de proef er daarnaast voor zorgt dat het stigma op deurwaarders verdwijnt, omdat het beroep op deze manier meer sociaal-maatschappelijk wordt. "Soms ben je net op de goede plek, op het goede moment, de juiste persoon." Toppinga heeft een lijst met tientallen namen en adressen waar ze langsgaat. De één heeft boetes niet betaald, de ander heeft geen abonnement voor water of elektra terwijl die dat wel gebruikt. Het zijn niet altijd mensen met torenhoge schulden, "maar ik kom wel wekelijks iemand tegen waarbij de schulden problematisch zijn", vertelt Toppinga. Betalingsachterstanden De eerste signalen van problematische schulden worden vaak opgevangen door onder andere de woningcorporaties en zorgverzekeraars, als de huur of verzekering niet meer betaald wordt. Bij een betalingsachterstand melden deze organisaties dat volgens de wet bij de gemeente, maar volgens de deurwaarders weten mensen vervolgens niet altijd waar ze hulp kunnen krijgen. Bij de signalering van schuldenproblematiek en het verwijzen naar schuldhulp, zouden deurwaarders een actieve rol kunnen krijgen. De eerste drie deuren waar Toppinga vandaag langsgaat gaan niet open. "Vaak doet de bel het ook niet", zegt ze. "Bij portiekflats kan ik niet veel signalen zien, maar ik check wel altijd of de brievenbus vol zit." Ze legt uit dat mensen met grote schulden de post vaak niet meer bekijken. "Dat is denk ik een automatische reactie van de mens, zo van: als ik het niet zie, dan is het er niet." Ze gooit de dagvaarding vervolgens door de bus met een bericht erop. "Zodat ze me kunnen bellen", zegt ze. Met Toppinga zijn er meer deurwaarders die naast hun ambtelijke taak ook de sociaal-maatschappelijke taak serieus nemen, maar volgens de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) is dit nog niet goed gestructureerd. "Met deze pilot onderzoeken we hoe we dit nog beter vorm kunnen geven, hoe we kunnen samenwerken met gemeenten en welke interventies er nodig zijn." Toppinga ziet in de praktijk dat mensen vaak het gesprek met haar aan willen gaan. "Vragen hoe het met iemand gaat, is vaak genoeg om te starten en daarna stel ik gericht vragen om erachter te komen hoe erg de situatie is." Tijdens een gesprek kijkt ze de woning in, om te zien of het een beetje opgeruimd is, en ze kijkt naar uiterlijke verzorging. "Ik hoop dat mensen inzien dat we niet alleen geld willen en aan de kant van de schuldeiser staan, maar dat we een breder doel dienen", zegt Toppinga. "Het is daarnaast voor ons ook fijn aan deze proef dat we ze perspectief kunnen bieden, in plaats van alleen een brief neerleggen met daarop wat ze moeten betalen." De pilot - waar nog vijf andere gemeenten aan meedoen - duurt ongeveer anderhalf jaar. In het najaar wordt er voor het eerst geëvalueerd en waar zo nodig bijgestuurd.