Meer sociale huur naar Amsterdammers zonder urgentie? Raad worstelt met volksinitiatief

Hoe gaat het nu verder met het volksinitiatief van een groep Amsterdammers die wil dat er meer sociale huurwoningen naar geïnteresseerden gaan die geen urgentie of voorrangsregeling hebben? Een debat daarover woensdagmorgen in de commissie leverde nog geen duidelijkheid op. De initiatiefnemers zijn duidelijk op zoek naar een compromis. Maar welk compromis dat dan moet zijn? Veel opties zijn er niet, of zijn niet haalbaar. De aanvragers van het volksinitiatief - wat uiteindelijk kan uitmonden in een referendum - vinden dat minimaal 25 procent van de sociale huurwoningen die vrijkomen naar Amsterdammers moeten gaan die geen urgentie of voorrangsregeling hebben. "Mensen hebben schrijnende verhalen, maar vallen niet in het bakje van urgentie. Mensen die niet in zo'n categorie vallen, voelen dat ze geen perspectief hebben", vertelde één van de initiatiefnemers Joris Blaauw in de commissie, waar hij het voorstel toelichtte.  Maar hoeveel procent gaat er nu eigenlijk op dit moment dan naar Amsterdammers zonder urgentie of een voorrangsregeling? Er bestaat - zoals raadslid Suleyman Aslami van D66 zei - een hardnekkig beeld dat er slechts een paar handen vol per jaar naar woningzoekenden gaat zonder urgentie of voorrang, maar dat beeld klopt niet. "We snappen dat percentage van de initiatiefnemers van 25 procent heel goed. Er zijn er 22 zonder zo'n label aangeboden, maar meer verhuurd aan mensen zonder urgentie." Welk percentage het nu dan wel is? Daar kwam nu geen duidelijkheid over en is onderdeel van een uitgebreide evaluatie. Daarover later meer.  Burgemeester Femke Halsema was bij het debat ook uitgenodigd om duidelijkheid te geven over het proces van het volksinitiatief. Ze vertelde dat de raad nu drie opties heeft. Grote uitdaging: de tijd.  Omdat de tijd inmiddels dringt - in de vastgestelde regels over een volksinitiatief staan strikte deadlines - moet er binnen twee weken helderheid komen over de vraag of er een compromis kan worden gevonden met de initiatiefnemers. Over 15 dagen - tijdens de laatste raadsvergadering van dit politieke jaar - moet de raad al stemmen over het initiatief. Mocht er zicht zijn op een compromis, dan kan volgens burgemeester Halsema de definitieve besluitvorming naar september worden verplaatst. Ze waarschuwde raadsleden wel: "Het zoeken naar een compromis mag niet gebruikt worden om de besluitvorming uit te stellen." De initiatiefnemers lieten bij hun toelichting nadrukkelijk weten aan te sturen op een compromis. "Ik hoop dat we met elkaar het gesprek aan kunnen gaan om een compromis met elkaar te zoeken", besloot Blaauw namelijk zijn bijdrage. Welk compromis is er mogelijk? De raad en de initiatiefnemers hebben al achter de schermen met elkaar gesproken. Daar is ook gepraat over een compromis, maar daar is nog verre van zicht op. Blaauw sloeg al een piketpaaltje: "Het moet concreter zijn dan een motie: we gaan ernaar kijken." Vanuit verschillende partijen in de raad werd geopperd om een pilot te draaien in een buurt of stadsdeel. Dan zou er dus in een deel van de stad de sociale huurverdeling voortaan gaan op de manier zoals de initiatiefnemers willen. Wethouder Zita Pels (GroenLinks) liet van de haalbaarheid van dit compromis weinig over: "Het is technisch waarschijnlijk mogelijk, maar we zijn volledig afhankelijk van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC) en Woningnet. Ik vraag mij daarom af of het uitvoerbaar is. Het kan daarbij ook voor onrust in een buurt zorgen omdat de verhoudingen daar dan gaan veranderen." En dus is de grote vraag: welk compromis is er wel mogelijk en komt voldoende tegemoet aan de wensen van de initiatiefnemers?  Koortsachtig overleg over een compris Grote afwezige bij het debat was AFWC-directeur Anne-Jo Visser. CDA-fractievoorzitter Rogier Havelaar had haar persoonlijk gevraagd naar het debat te komen. Havelaar noemde haar afwezigheid een schande. Vorige week liet AFWC wel schriftelijk - middels een persbericht - weten hoe zij tegen het volksinitiatief aankijken. "Het percentage van 25 procent is geïnspireerd op een uitspraak die Anne-Jo Visser in 2023 heeft gedaan. De directeur-bestuurder van de Federatie zei toen in een interview dat er veel voorrangsgroepen zijn en dat de kans minder groot is op een sociale huurwoning als je niet tot één van deze voorrangsgroepen behoort. Zij suggereerde om een deel, bijvoorbeeld een kwart, te reserveren voor woningzoekenden zonder voorrang." AFWC werkt op dit moment aan een evaluatie van de voorrangsregelingen en adviseert de initiatiefnemers en de gemeenteraad hierop te wachten, alvorens er wordt besloten over het volksinitiatief. Vanwege de regelgeving rondom volksinitiatieven en referenda is dat eigenlijk onmogelijk.  D66 en Volt drongen nog wel aan op een versnelde evaluatie - die is nu voor eind dit jaar is voorzien. Pels zei daarover: "We willen versnellen. Maar dat wordt niet in september al, maar eerder eind oktober." De raad praat over twee weken weer over het volksinitiatief. Tot die tijd wordt er koortsachtig overlegd over een compromis.