Oekraïense verdachte steekpartij Amsterdam zwijgt, Amerikaans slachtoffer 'was bijna dood'

De 30-jarige Oekraïense verdachte van de vijfvoudige steekpartij op de Dam zwijgt in verhoren over zijn motief. Dat bleek vandaag tijdens eerste zitting in de rechtbank. Roman D. stak eind maart vier toeristen en een 19-jarige Amsterdamse in hun rug.  Het eerste slachtoffer, een 67-jarige Amerikaanse, heeft volgens een arts op het randje van de dood verkeerd. Het leven van de vrouw is door medisch ingrijpen gered, zei het Openbaar Ministerie vandaag. De 30-jarige Roman D. was vandaag niet bij de zitting. Reden daarvoor is dat hij nog herstellende is van een beenbreuk die hij opliep tijdens een val bij de aanhouding.  Vier toeristen en een 19-jarige Amsterdamse waren eind maart het slachtoffer van de aanvallen. Volgens justitie handelde de verdachte met een terroristisch oogmerk. Ze werden allemaal binnen een periode van enkele minuten in hun rug gestoken. De bewegingen van D. - vanaf zijn aankomst op het Centraal Station tot de steekpartij - zijn allemaal vastgelegd op camera: "Het zijn heftige en nare beelden. Dat blijkt ook uit de verklaringen van ooggetuigen", aldus de officier van justitie. Zat in leger Oekraïne Roman D. is een man die opgroeide in de regio Donetsk en was al vanaf 2015 actief in het Oekraïense leger. Zijn geboortegebied werd kort na de inval door Rusland ingenomen. Hij diende een lange tijd in het leger en kreeg daar zelfs een onderscheiding voor de getoonde moed voor. Als in bij gevechten in 2023 een gehoorbeschadiging oploopt wordt hij overgeplaatst naar een administratieve functie. Zijn laatste functie was als chemicus bij een ander bataljon. “Hij werd gekarakteriseerd als iemand die veel alleen was, een loner,” aldus de officier van justitie. Het Openbaar Ministerie heeft de afgelopen maanden geprobeerd de reis van de man in kaart te brengen. De man ging op 4 maart – hij is dan met verlof uit het leger – vanuit het zuiden van Oekraïne naar Polen en Duitsland. Daar meldt hij zich aan bij een asielzoekerscentrum in Berlijn, verblijft daar tot 26 maart en reist dan met de trein naar Amsterdam.  'Longen door te steken' Hij checkt die dag in bij 'Hotel Delta' aan het Damrak, hij bezoekt het Wertheimpark en gaat langs bij een messenwinkel. Omdat de winkel gesloten is, keert hij een dag later terug bij de winkel. Hij koopt daar twee messen voor een bedrag van 167 euro. Volgens de verkoper was het gesprek met D. 'oppervlakkig' vanwege de taalbarrière. Uit onderzoek naar zijn telefoon is duidelijk geworden dat de verdachte op zijn telefoon had gezocht welk mes hij nodig had om ‘longen door te steken’. Daarnaast trof de politie op de telefoon van verdachte een serie notities aan die volgens justitie doen denken aan een plan van aanpak. In die notities schrijft de verdachte op zoek te gaan naar een plek waar veel mensen lopen, bejaarden met een mes te steken en daarna weg te rennen. En hoe de man uiteindelijk handelt, lijkt dan ook op dit plan van aanpak. D. loopt vanaf 15.14 uur het Damrak op en is al snel in de buurt van de eerste slachtoffers; een ouder Amerikaans koppel. Eerst steekt hij in op het vrouwelijke slachtoffer, daarna steekt hij ook haar partner in de rug. De andere slachtoffers volgen snel, een van de slachtoffers zat half zittend op haar fiets als de man haar van achteren steekt. Ze zakt in elkaar. Het laatste slachtoffer was in gezelschap van haar partner, die het ziet gebeuren. Ze zakt in elkaar met het mes in haar rug.  "Verdachte rent dan weg, de man wordt om 15.26 overmeesterd door een Britse toerist, nog geen tien minuten na de aanval op het Amerikaanse stel", aldus de officier van justitie.  Het Openbaar Ministerie verdenkt de man van vijf keer poging tot moord of doodslag met een terroristisch motief. "Verdachte wil er nog niets over zeggen. Hij heeft in drie verhoren gezwegen over de feiten. Men zou er motieven die op de persoon van verdachte zijn terug te leiden uit kunnen afleiden, zoals frustraties, maar ook andere meer berekenende motieven. Hiermee wordt in ieder geval het feit dat er een mate van planning is geweest nog duidelijker", aldus het Openbaar Ministerie.  De advocaat van Roman D. betwist dat. Volgens haar kan het handelen van de verdachte verklaard worden door hersenschade die hij opliep bij de gevechten. De man wordt onderzocht door drie deskundigen. Hij blijft vastzitten. Een volgende pro forma zitting is op 26 augustus.