Rapport waarschuwt voor stijgend ziekteverzuim: ruim helft ambtenaren dreigt in toekomst uit te vallen

Het ziekteverzuim onder medewerkers van de gemeente is 'onverminderd hoog': zonder ingrijpen dreigt in de toekomst 55% van het personeel uit te vallen en zullen de kosten oplopen tot meer dan een kwart miljard euro. Met ernstige gevolgen voor de werkdruk, dienstverlening en financiële situatie. Daarvoor waarschuwt arbodienst Zorg van de Zaak in een rapport dat AT5 heeft ingezien en waar ook De Telegraaf over bericht.  Het aantal medewerkers dat ziek thuis zit, blijft toenemen. Gemiddeld is het verzuim onder de ruim 22.000 ambtenaren dit jaar 9,6%, terwijl dat vorig jaar 8,6% was. Ter vergelijk: in 2021 was de uitval nog 'slechts' 6,4%. Amsterdam staat er wat dit betreft bovendien een stuk zorgwekkender voor dan andere gemeenten: landelijk zit gemiddeld 6,7% van alle ambtenaren thuis.  Flinke kostenpost Het ziekteverzuim is een 'stevige aanslag' op het budget van de stad en kostte vorig jaar naar schatting 218 miljoen euro, een stijging van ruim 17% ten opzichte van 2023. Zonder ingrijpen zullen deze kosten verder stijgen, staat in het rapport, waarin wordt gesproken van een 'code rood'-situatie. De arbodienst noemt verschillende oorzaken voor de hoge verzuimcijfers. Zo is er binnen de gemeente sprake van 'persisterende ongewenste omgangsvormen', met een slechte werksfeer, discriminatie, pesten en vriendjespolitiek. Maar 'doortastend handelen' om daarmee korte metten te maken ontbreekt, omdat onduidelijk is wie daarvoor verantwoordelijk is. Hierdoor zijn er geen 'noemenswaardige inspanningen' om de sociale veiligheid te verbeteren.  Stress door 'politieke spelletjes' Verder is er meer dan bij andere typen organisaties binnen de gemeente sprake van een politieke cultuur, met 'politieke spelletjes'. Deze zorgen volgens de arbodienst voor stress onder werknemers. Daarbij moeten ambtenaren vaak structureel 'een stapje extra' doen, waardoor overbelasting op de loer ligt, evenals 'een domino-effect bij uitval van een collega'. Als de hoge werkdruk niet wordt aangepakt, dreigt bovendien de betrokkenheid van werknemers 'af te brokkelen'. Wat ook vaak te wensen overlaat, is de begeleiding na een uitval, waarschuwt Zorg van de Zaak. Zo maken leidinggevenden en thuiszittende ambtenaren geen of onduidelijke afspraken over terugkeer of herplaatsing. Dit kost weliswaar tijd en energie, maar 'waar dit gebeurt, werpt het zijn vruchten af', aldus het rapport. Door in te zetten op re-integratie is een deel van het verzuim vermijdbaar. Grensoverschrijdend gedrag Het is niet de eerste keer dat de werkomstandigheden binnen de gemeente onder vuur liggen. Vorig jaar bleek uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut dat duizenden ambtenaren te maken hebben met grensoverschrijdend gedrag, zoals pesterijen, uitsluiting of discriminatie, met name door leidinggevenden.  Daarop volgde deze zomer een kritisch rapport van de arbeidsinspectie, waarin stond dat de gemeente haar medewerkers onvoldoende beschermt tegen ongewenst gedrag en op meerdere fronten de Arbowet overtreedt. Zo worden meldingen over ongewenst gedrag onvoldoende opgevolgd, waardoor de bereidheid om dit soort zaken aan de kaak te stellen zou afnemen. Daarmee mist de organisatie belangrijke signalen, aldus de inspectie.