Zaak rond video Koningsdag toont hoe nieuwe verkrachtingsbepaling in de praktijk werkt

Het was een veelbesproken filmpje dit voorjaar: een man en een vrouw die op Koningsdag seks lijken te hebben tussen geparkeerde auto’s. Sommige feestgangers filmen dat, andere omstanders grijpen in en roepen dat de man weg moet gaan. De vrouw doet later aangifte van verkrachting en al snel wordt de 27-jarige Italiaan Sirio S. aangehouden. Hoewel er sinds de invoering van de Wet seksuele misdrijven al meerdere zaken zijn behandeld waarin consent een rol speelde, is dit een van de eerste zaken waarin de nieuwe verkrachtingsbepaling concreet wordt toegepast.  “Wat deze Koningsdag met aangeefster is gebeurd, kan niet anders worden omschreven dan ‘een absolute nachtmerrie’,” zo zei de officier van justitie tijdens een eerste zitting. Toen het Ierse slachtoffer thuis de video’s zag – en zich realiseerde dat ze daarop te zien was – besloot ze aangifte te doen.  In de zaak die vandaag voor de rechter komt staat de nieuwe zedenwetgeving centraal en die draait om expliciete instemming voor seksuele handelingen. Het is overigens niet de eerste keer sinds de wetgeving van juni 2024 dat consent een rol speelt in een strafzaak, maar het gaat hier om een gebeurtenis die op grote schaal media-aandacht krijgt en toch bepalend is voor hoe de nieuwe zedenwet in de toekomst zal worden toegepast.  Juridisch deskundigen benadrukken dat de zaak niet zozeer een grensgeval is binnen specifiek de nieuwe wetgeving, omdat iemand die zó dronken is niet kan instemmen met seks – iets wat ook onder de oude wet strafbaar was. Maar dat neemt niet weg dat het de eerste keer is dat de nieuwe verkrachtingswetgeving wordt toegepast in een dergelijke context. Opnames Justitie gaat uit van een voltooide verkrachting. "Het feit dat het slachtoffer zich niets meer herinnert van wat er is gebeurd, zegt veel over haar toestand op dat moment", aldus de officier van justitie. "Mevrouw bevond zich in een toestand waarin ze niet goed haar wil heeft kunnen bepalen. Ze heeft geen volledige controle over haar bewegingen." Maar de advocaat van de verdachte, Sophie Hof, benadrukt in een reactie dat het moeilijk is om intentie vast te stellen. "Nee, ik zeg niet dat aangeefster dit aan zichzelf te danken heeft, maar ik zeg wel dat de situatie complex is geweest. Ik zie dat mensen aan het zoenen en aan het strelen zijn. En dat er in ieder geval pogingen zijn geweest tot seks. Is het niet voorstelbaar dat het contact gewenst was? En dat dat voor mensen ook reden is geweest om daar lachend aan voorbij te lopen?", aldus raadsvrouw Sophie Hof. De man heeft verklaard dronken te zijn geweest en zegt zich – na eerst toe te hebben gegeven dat er seksueel contact is geweest – toch niet meer goed te kunnen herinneren wat er precies is gebeurd die dag. Hij geeft toe dat hij in de veronderstelling was dat de wil van beide kanten kwam. Wet seksuele misdrijven Over die relatief nieuwe wet: deskundigen benadrukken dat sinds juni 2024 de verantwoordelijkheid ligt bij diegene die het initiatief neemt. "Er wordt een onderscheid gemaakt tussen opzetverkrachting, waarbij de dader wist of het risico bewust nam dat de ander geen seks wilde, en schuldverkrachting, waarbij de dader zich niet bewust was van signalen, maar dat had moeten zijn", legt Sanne Buisman, universitair hoofddocent straf(proces)recht aan de VU, uit. De straf op schuldverkrachting is lager dan bij de andere juridische variant.  "Waar vroeger vooral werd gekeken naar het ontbreken van een 'nee' om grenzen te stellen, geldt nu dat je de handelingen gewenst zijn door bijvoorbeeld verbale en non-verbale communicatie. Zonder die instemming overschrijdt je een grens. Dit vraagt van degene die seksuele handelingen initieert dat hij of zij veel alerter is op de signalen, grenzen en het welzijn van de ander", aldus Buisman. Ze vervolgt: "Ik en mijn collega's zitten heel erg te wachten op deze jurisprudentie. We zijn heel benieuwd hoe die wordt toegepast en hoe het wordt ingevuld in de rechtspraktijk."  De strafzaak dient vandaag om 09.00 uur en de rechtbank doet naar verwachting over twee weken uitspraak.  Bekijk hieronder een verslag van de eerste zitting in de strafzaak van Sirio S.