In het Amsterdamse Huis van Bewaring kon tijdens de oorlog iedere dag de laatste zijn

In het programma De Verdwenen Stad bezoeken we steeds een andere plek in Amsterdam om te zien hoe die in de loop van de tijd is veranderd. Deze keer zijn we bij de Weteringschans, waar ooit het Huis van Bewaring stond. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was dat een plek waar je liever niet terechtkwam: elke dag kon het je laatste zijn. Berucht Je zou het niet zeggen, maar het Kleine Gartmanplantsoen was ooit de plek waar het Huis van Bewaring stond. De gevangenis bevond zich naast debatcentrum De Balie, het voormalige kantongerecht. De gevangenis stond bekend als locatie Weteringschans. In de oorlog was dit een beruchte plek. Niet alleen gewone boefjes zaten er vast, maar ook verzetsmensen. Ondergedoken camera Professionele fotografen van de zogenoemde 'Ondergedoken camera' hebben het laatste oorlogsjaar tot in detail vastgelegd. Volgens René Kok van oorlogsinstituut NIOD was "dat fotograferen niet zonder risico's". Hij schreef een boek over de groep fotografen.  "Het was door de Duitsers ten strengste verboden. Door hun initiatief hebben we zo'n goed beeld van de hongerwinter en van de Duitse terreur", legt Kok uit. "Het Huis van Bewaring vonden zij (de fotografen, red.) een belangrijk aspect, want die groep wilde ook de bevrijding vastleggen."  Het moment waarop de deuren zouden opengaan en verzetsmensen hun familie weer in de armen konden sluiten, stond hoog op het lijstje van de fotografen. Daarvan zijn dan ook indringende beelden gemaakt. Kort daarvoor waren uit het Huis van Bewaring nog gevangenen weggehaald en geëxecuteerd – als vergelding voor verzetsaanslagen. Zo werden in 1944 op de Apollolaan 49 mensen doodgeschoten. Onmenselijk Weteringschans was ook de plek waar opgepakte joodse onderduikers werden vastgezet voordat ze op transport gingen naar Westerbork. "Die hadden op de binnenplaats een afgeschermde ruimte", vertelt Erik Somers van het NIOD. "Ze werden één, twee dagen vastgehouden zonder voorzieningen: dus geen water, geen toilet en ook geen eten. Die kregen een werkelijk onmenselijke behandeling hier. Daar kun je je geen voorstelling van maken." Ook Anne Frank en haar familie hebben er onder gruwelijke omstandigheden vastgezeten. Verouderd In 1979 werd het Huis van Bewaring opgeheven. Het was sterk verouderd en in Amsterdam-Zuidoost was een moderne gevangenis gebouwd, de Bijlmerbajes. Het Huis van Bewaring heeft nog een aantal jaren leeggestaan. Het diende als een vrijplaats voor culturele activiteiten. In de nieuwe bestemming kwamen er, na een grondige verbouwing, kantoren en winkels. Ook werd er een uitgangsplek gecreëerd, nu het Max Euweplein. Kijk hier voor meer afleveringen van De Verdwenen Stad Amsterdam