'Lessen te leren' en 'te weinig controle': reacties op evaluatie facturenfiasco

Het evaluatierapport rondom het facturenfiasco dat vandaag naar buiten is gekomen liegt er niet om: de gemeente had de betalingsachterstand van 43.000 facturen kunnen voorkomen. Alle signalen waren er, maar het werd niet serieus genoeg genomen. De verschillende partijen uit de gemeenteraad hebben zo hun bedenkingen over hoe wethouder Van Buren zich opstelt in dit dossier. In het rapport komt naar voren dat signalen over de problemen werden genegeerd en dat de ambtelijke top niet ingreep. De signalen waren al bekend voordat het nieuwe systeem in gebruik werd genomen, maar werden nog genegeerd.  Zo had maar de helft (55%) van de ambtenaren die zouden werken met het systeem een training gehad, was een prestatietest van het systeem voorafgaand aan de lancering komen te vervallen en ontbrak een terugvalscenario voor als het mis ging. De onderzoekers stellen dan ook dat er 'een onterecht gevoel van veiligheid en vertrouwen' binnen de gemeente was in het betalingssysteem.  Niet in de gaten gehad Dat er mensen achter de knoppen zaten die niet wisten hoe met het systeem om te gaan en dat niet duidelijk was wie over welke facturen ging, is niet te bevatten volgens CDA-fractievoorzitter Rogier Havelaar. Partij voor de Dieren's Judith Krom: "Het is schokkend dat dit miljoenen kostende debacle gewoon voorkomen had kunnen worden en dat we een wethouder hebben die het allemaal totaal niet in de gaten heeft gehad." Vrij snel na de invoering van het systeem ging het mis. De autorisatietabel, die bepaalt wie welke facturen mag goedkeuren, raakte overbelast en het overzetten van oude gegevens naar het nieuwe systeem liep spaak. Btw-velden ontbraken of waren fout ingevuld, KvK-nummers en Ibans bleken onbetrouwbaar. Dat moest handmatig worden hersteld, waardoor betalingen vast kwamen te lopen. Geluiden vanaf de werkvloer over de problemen werden de eerste twee weken niet opgepakt.  Ondanks dat uit het rapport en de raadsbrief van verantwoordelijk wethouder Hester van Buren duidelijk wordt dat het aan de ambtelijke top ligt, is de eindverantwoordelijke in dit dossier alsnog de wethouder zelf. Het gaat om de hoogste ambtenaren die deze zaken leiden en die dit in de gaten hadden moeten hebben. De wethouder zelf vermeldt dat ze 'adequaat' heeft gehandeld. Lessen leren Een "cultuurprobleem", zo omschrijven meerdere partijen het onderliggende probleem. Zo reageert Itay Garmy van Volt: "Het bevestigt het beeld dat het te gehaast en met weinig realiteitszin is ingevoerd. "Dat die cultuur nog steeds niet is doorbroken is niet alleen teleurstellend, het is ronduit zorgwekkend." Hij noemt een landschap waarin er onvoldoende ruimte is voor tegenspraak, en daar moet aan worden gewerkt denkt Garmy. "Een kantelpunt", zo hoopt hij. Volgens Jenneke van Pijpen van GroenLinks is het belangrijk dat het evaluatierapport er geen doekjes om windt dat er fouten zijn gemaakt. "Aan die problemen zal veel moeten gebeuren en daar gaan we op aandringen." En zo ziet ook de andere coalitiepartij PvdA het, zo stelt Farley Asruf: "We moeten hier lessen uit meenemen." Tot groot ongenoegen van VVD'er Kune Burgers. "Hoe kun je dit adequaat noemen als dit alles al eens is misgegaan?" Hij doelt op het jaar 2017. Ook toen ging de gemeente over een nieuw systeem en ging er flink wat mis. "Een ezel stoot zich normaal gesproken niet twee keer aan dezelfde steen. De wethouder is in dit geval de ezel." Opstappen of blijven? Ook JA21 vindt het een schokkende evaluatie: "Als dit project was aangemerkt als risicovol, hadden we waarschijnlijk geen facturenfiasco gehad." Want het project had alle signalen om risicovol te zijn, maar zo werd het door de gemeente niet bestempeld. Raadslid Cas van Berkel vervolgt: "JA21 zei het al en dit rapport bevestigt het: wethouder Van Buren is ongeschikt voor haar functie." De vraag of de wethouder moet opstappen ligt nog niet zo concreet op tafel, stelt Burgers. "We hebben in spoeddebatten het afgelopen half jaar onze zorgen en kritiek geuit. Ook hebben we al eerder een motie van afkeuring ingediend. Maar dat moet wel worden aangenomen." Volgens de VVD'er is het nog te vroeg om een officiële motie van wantrouwen in te dienen: "Eerst moeten er antwoorden van de wethouder komen." Die antwoorden komen op 3 juli, dan wordt deze evaluatie besproken in de commissievergadering.