Tweede onderzoek Maccabi-rellen: voorbereiding voldoende, communicatie daarna niet goed

Het COT, een onderzoeksbureau op het gebied van veiligheids- en crisismanagement, heeft geconcludeerd dat de aanvallen op Maccabi-supporters in de nacht niet konden worden voorzien. Er wordt in het rapport niet getwijfeld aan de voorbereiding van alle betrokken partijen en is de voorbereiding beoordeeld als voldoende. De conclusies komen hiermee grotendeels overeen met het ook vandaag gepresenteerde onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid, dat ook onderzoek deed naar de escalaties rondom de wedstrijd Ajax - Maccabi Tel Aviv. In opdracht van de driehoek; politie, burgemeester en officier van justitie, is door het COT onafhankelijk onderzoek gedaan. Onder andere naar de voorbereidingen van de wedstrijd, de risico-inschatting en het handelen van alle partijen. De evaluatie somt een aantal conclusies en leerpunten op die de driehoek gaat meenemen.  Zo stelt het COT dat het geweld rondom de wedstrijd versterkt werd door 'Wij-Zij denken'. "Deze voedingsbodem voor groepsgeweld is er ook nu nog: het geweld kan op ieder moment weer oplaaien", aldus de onderzoekers. Hierbij wordt ook gewezen naar de manier waarop de politiek en de media debatteren, want dan "kan dit impact hebben op onrust in de stad en het risico op ongeregeldheden vergroten." Burgemeester Halsema reageert in een brief aan de gemeenteraad namens de driehoek op het rapport. "Ondanks de zorgvuldige voorbereidingen, de tijdige en passende maatregelen in de directe aanloop naar, en gedurende de escalatie na de wedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv is het niet gelukt om ongeregeldheden en geweldsincidenten te voorkomen. Hoewel risico’s niet kunnen worden uitgesloten, zijn wij eraan gehouden te leren van deze gebeurtenissen en te blijven zoeken naar verbeteringen in ons handelen." Voorbereiding grondig Het rapport heeft de conclusies getrokken na de voorbereiding op de wedstrijd op 7 november te analyseren, maar ook is de nacht met incidenten na de wedstrijd onder de loep genomen. Hieruit is geconcludeerd dat er tijdig en grondig is voorbereid, waarbij alle risico's in kaart zijn gebracht. Hierbij is volgens het rapport uitgegaan van risicobeheersing, maar niet van risico-uitsluiting, want "risico's kunnen immers nooit volledig worden uitgesloten." Incidenten 6 november Op de dag voor de wedstrijd vinden, op 6 november, al enkele incidenten plaats. Waaronder een Palestijnse vlag die van een gevel wordt getrokken en confrontaties waarbij taxichauffeurs betrokken zijn. Hierdoor worden aanvullende maatregelen genomen. Het al dan niet verbieden van de wedstrijd wordt besproken, maar omdat veel Maccabi-supporters al aanwezig zijn, wordt hiertoe niet besloten. Wel wordt onder andere extra ME opgeroepen.  Op de wedstrijddag scanderen de Maccabi-supporters leuzen waarop volgens het rapport ingegrepen had kunnen worden. "De inhoud was echter in het moment onbekend bij de politie." Of er daadwerkelijk op gehandeld zou worden als de inhoud wel bekend was geweest, laat het rapport in het midden, ook welke gevolgen eventueel ingrijpen had gehad. "Achteraf valt niet vast te stellen of ingrijpen had bijgedragen aan een ander verloop van de avond." Het COT adviseert de politie in volgende gevallen tolken paraat te hebben.  Flitsaanvallen Over de escalatie na de wedstrijd concludeert het rapport dat het "verraste in het moment en het was kort en hevig". Hierbij richt het rapport zich op de zogenoemde flitsaanvallen. Hoewel de driehoek was voorbereid op ongeregeldheden, "was het moment, de intensiteit en specifieke werkwijze niet voorzien." De exacte samenloop van de omstandigheden was, volgens het COT, niet te voorspellen. Meer flexibiliteit Net als de Inspectie Justitie en Veiligheid adviseert het COT om in de toekomst voorbereid te zijn op situaties waarbij er flexibeler kan worden gereageerd door de politie. Tijdens de escalatie in de nacht vond tegelijkertijd een overdacht van informatie plaats tussen elkaar afwisselende politiemensen. Dat heeft invloed gehad op de efficiëntie van de operatie.  Burgemeester Halsema haalt deze conclusie van beide onderzoeken ook aan in haar brief aan de gemeenteraad. "De rol van sociale media blijkt van grote invloed op het verloop van de gebeurtenissen; oproepen en beelden verspreiden zich razendsnel, versterken bestaande spanningen en kunnen binnen korte tijd leiden tot groepsvorming en confrontaties op straat. De ongeregeldheden onderstrepen het belang voor de politie om hierop in te kunnen spelen en te investeren in verfijning van informatieverzameling en de duiding daarvan, alsook de ontwikkeling van flexibele interventie-strategieën. De politie is inmiddels al bezig met het ontwikkelen en testen hiervan. " Communicatie Tot slot is de communicatie in de nacht en in de loop van de ochtend van 8 november geanalyseerd. Aangezien er in de nacht zeer terughoudend tot vrijwel niets gecommuniceerd is, ervaarden mensen een blijvend gevoel van onveiligheid. Tegelijkertijd was er beperkte informatie beschikbaar voor de driehoek en was er angst om aan verkeerde beeldvorming bij te dragen. Toch stelt het COT dat er gecommuniceerd had moeten worden wat wel bekend was. Uitleg over wat er gebeurt, wat de politie en gemeente aan het doen waren had het veiligheidsgevoel kunnen vergroten.