"Zonder vrouwen geen verzet": historicus vraagt aandacht voor verzetsvrouwen

Veel bekende verhalen uit het Amsterdamse verzet gaan over mannen: Gerrit van der Veen, Walraven van Hall. Ten onrechte, stelt historicus en schrijver Anna Boogaard. Voor haar nieuwe boek De Kriterionmeisjes dook ze jarenlang in dagboeken, memoires en familiearchieven van Amsterdamse studentes die in de oorlog een cruciale, maar grotendeels vergeten rol hebben gespeeld. "Een ongelooflijk belangrijke verzetsdaad", vertelt Boogaard terwijl ze naar het plakkaat op de muur van De Plantage wijst. Op de plaat staan de verzetsstrijders die na de beroemde aanslag op het bevolkingsregister zijn gefusilleerd.  Maar wat meteen opvalt: het zijn alleen maar mannen die worden genoemd. Boogaard legt uit: "Vrouwen konden veel beter onder de radar blijven, waardoor ze veel minder snel werden verdacht en opgepakt. Ze deden zich voor als zwangere vrouw, of ze liepen met joodse kinderen op straat, dat viel eigenlijk niet op, simpelweg omdat ze vrouw waren." Verzetsheldin Isa Baschwitz Eén van die onderbelichte verhalen is dat van de studente Isa Baschwitz. Ze is pas 18 jaar als de oorlog begint, maar gaat al snel via Kriterion het verzet in. Wat veel niet weten is dat Baschwitz vóór de aanslag persoonsbewijzen vervalste in het bevolkingsregister. Niet alleen op de Plantage Kerklaan, maar ook op het Stationsplein verrichtte ze een heldendaad. Op 7 mei 1945 was de stad eigenlijk al bevrijd, maar werd er nog steeds gevochten met de Duitse bezetter bijvoorbeeld op de Dam. Baschwitz stak vanaf het Centraal Station het plein over naar het Victoria Hotel, waar de Duitsers zich hadden verscholen. Omdat ze Duits sprak lukte het haar om de Duitsers te overtuigen tot een wapenstilstand, waarmee de vrede in Amsterdam een feit was. '' Zonder vrouwen kon het hele verzetssysteem gewoon niet draaien," zegt Boogaard. "En daar komen we nu pas langzaam achter."