Tattoo ontdekt op schilderij uit 17e eeuw, Schiffmacher spreekt van 'wereldvondst'

Een opvallende ontdekking op een 17e-eeuws schilderij van het Amsterdam Museum. Bij een routinecontrole werd een tatoeage op de pols van een welgestelde marktkoopman gevonden. Dat betekent een primeur, want daarmee is de titel van vroegst bekende afbeelding van een tatoeage in de West-Europese schilderkunst, nu in Amsterdamse handen.  Het enthousiasme is af te lezen van de gezichten van alle betrokkenen tijdens het persmoment vandaag in Huis Willet-Holthuysen aan de Herengracht. De tattoo is ontdekt door restaurator Liesbeth Abraham, toen ze een routinecontrole uitvoerde van het schilderij 'De oppercommissarissen der Walen', toegeschreven aan Wallerant Vaillant. Het schilderij stamt uit 1674, en ruim 450 jaar later wordt het bijzondere detail bij toeval door Abraham ontdekt. "Dus ik dacht eerst: hè, is dit door een bezoeker aangebracht? Maar het was niet zo. Ik heb goed gekeken en het was echt onderdeel van de verflaag. Dus ik dacht, dat is gek. Dit moet een tattoo zijn." Tattoo was 'not-done' Het blijkt de vroegst bekende afbeelding van een tatoeage in de West-Europese schilderkunst te zijn, zo vinden Abraham en Judith van Gent uit. Van Gent is Hoofd collecties en onderzoek van het Amsterdam Museum. "Aan de tafel zitten vier oppercommissarissen der Walen en zij hadden het bestuur over de haven." Daarom is de vondst nog specialer, want tattoos waren in die tijd voor burgers nog not-done.  Komeet Hoe anders is dat vandaag de dag. Daar weet tattoo-koning Henk Schiffmacher alles van. Hij werd door het museum gevraagd om zijn licht te laten schijnen over de gedane ontdekking. Hij omschrijft het een als 'wereldvondst'. "Dit is een meerpuntige ster met een staart", wijst hij aan. "Dat zou kunnen duiden op een komeet. Dat het past in het plaatje van die tijd is mooi meegenomen." Schiffmacher vindt de vondst heel bijzonder. Tegelijkertijd is er nog veel onbekend. Duidelijk is dat het gaat om Wessel Smits, een vermogend koopman geboren rond 1618. Of de tatoeage is gezet in Amsterdam of ergens anders is nog een vraagteken.  Portret Dat het een komeet moet voorstellen is volgens de deskundigen duidelijk. Waar die keuze van Smits vandaan komt, zocht Van Gent uit. In de zeventiende eeuw was er in West-Europa een komeet te zien, ten tijde dat Smits geboren werd in 1618. Het kan zijn dat hij zoveel waarde hechtte aan zijn geboortemoment dat hij zich met de tattoo wilde laten portretteren.  Opvallend is tegelijkertijd wel dat de andere mannen, ondanks het taboe op tatoeages, het eens waren met die keuze. "Dat één man ergens onder zijn manchet een tatoeage heeft is nog oké, maar deze mannen gaan er allemaal mee akkoord. Dus het roept alleen maar meer vragen op." Alleen maar leuk, vindt Schiffmacher. "Het is een soort van cold case, daar moet heel lang systematisch op onderzocht worden." Maar het begint allemaal bij de ontdekking, die dus honderden jaren op zich heeft laten wachten. "Het blijft natuurlijk raar dat het niet eerder is gezien, want het is zo duidelijk te zien", aldus restaurator Liesbeth Abraham. "Maar het hing altijd in een depot met weinig licht en het is echt, zoals Cruijff zei: je ziet het pas als je het doorhebt." Rol voor Schiffmacher  Het schilderij heeft nu een prominente plek in het museum en daarnaast is er door Henk Schiffmacher een vitrine ingericht over de historie. Vanaf morgen tot 1 maart 2026 is het schilderij van Vaillant te zien in Huis Willet-Holthuysen. In die ruimte gaat binnenkort door Schiffmacher ook getatoeëerd worden en dat zal de tattoo van Wessel Smits zijn. "Er komt hier een boek en dan kunnen de mensen een motivatie inschrijven en de vijf leukste motivaties gaan we belonen." Die tattoo-sessie zal waarschijnlijk halverwege december plaatsvinden.